Deniz atıklarını azaltmak için yeni AB kuralları
Okyanus ve denizlerdeki zararlı plastik atıkların gün
geçtikçe artıyor olmasıyla beraber, Avrupa Komisyonu Avrupa Birliği çapında Avrupa’nın
kumsallarında ve denizlerinde bulunan 10 tek kullanımlık plastik ürününü ve
kaybolan ve terkedilen balıkçılık ekipmanlarını hedef alan bazı kural önerileri
teklif etti.
Teklifte yer alan plastik ürünler, deniz atıklarının
toplamının %70’lik gibi büyük bir kısmını oluşturuyor. Yeni kurallar ölçülü
olarak ve en iyi sonuçları elde etmek adına şekillendirildi. Bu da farklı
ürünlere farklı önlemler alınacağı anlamına geliyor. Alternatiflerin bulunduğu
ve maliyet olarak yük getirmediği ürünler için, tek kullanımlık plastik ürünler
pazardan tamamen yasaklanması isteniyor. Direk bir alternatifi olmayan
ürünlerde ise, uluslar çapında bu ürünün tüketiminin azaltılması hedefleniyor.
Kurallar aynı zamanda tasarım ve etiket gereksinimlerini ve üreticilerin atık
yönetimiyle ilgili zorunluluklarını da düzenliyor. Bütün bunlar göz önüne
alındığında, yeni kurallarla birlikte küresel etkileri olan bu sorunda Avrupa’nın
bir adım öne çıkması sağlanacak.
Yeni kuralları özetlemek gerekirse:
Bazı ürünler için
plastik yasağı: Konvansiyonel plastiğe alternatifin bulunduğu durumlarda,
tek kullanımlık plastikler pazardan yasaklanacak. Bu yasak plastik kulak çubukları, çatal bıçaklar, tabaklar, pipetler, içecek
karıştırıcıları ve balon çubuklarına uygulanacak. Bu ürünlerin hepsinin
alternatif olarak sürdürülebilir malzemelerden üretilmesi gerekiyor. Bu
bağlamda kompostlanabilir çözümler öne çıkmış olucak. Tek kullanımlık içecek
konteynerleri ise eğer kapakları konteynere ilişik halde ise pazarda
bulunabilecek.
Tüketim azaltma
hedefleri: Üye ülkelerin plastik gıda
kapları ve içecek kaplarının kullanımını azaltmaları isteniyor. Bunu da
ulusal çapta azaltma hedefleri koyarak yapabilirler veya satış noktasında
alternatif ürünler sunabilirler. Ek olarak tek kullanımlık plastik ürünlerin
ücretsiz olarak dağıtılmasını da engellemeleri gerekir.
Üreticiler için
zorunluluklar: Üreticilerin atık yönetimi ve temizlikle ilgili maliyetlerin
karşılanmasında ve aynı zamanda gıda
kapları, cips ve şeker ambalajı gibi paketler, içecek kapları, tütün ürünleri
ve filtreleri, ıslak bendiller, balonlar ve hafif plastik poşetler gibi
ürünler için alınan önlemlerin farkındalığının yaratılması konularında destek
olmaları isteniyor. Endüstriye aynı zamanda bu ürünlerin daha az kirleten
alternatiflerin geliştirilmesi konusunda teşvik verilecek.
Toplama hedefleri:
Üye ülkelerin tek kullanımlık plastik içecek
şişelerinin %90’ını 2025 yılına kadar toplamaları isteniyor. Bunun için de
depozito yöntemi örnek oalrak öneriliyor.
Etiketleme
gereksinimleri: Bazı ürünlerin atığın nasıl bertaraf edilmesinin ve çevreye
olan olumsuz etkilerinin gösterildiği şeffaf ve standart hale getirilmiş etiketlemeye
ihtiyacı olucak. Üründe plastik bulunuyorsa da belirtilecek. Bu kurallar temizlik mendilleri, ıslak mendiller ve
balonlar için geçerli olucak.
Farkındalık arttırma
tedbirleri: Üye ülkelerin tek kullanımlık plastiklerin ve balıkçılık
aletlerinin olumsuz etkilerinin tüketiciler nezdinde farkındalığının arttırmaları
zorunlu olucak. Aynı zamanda bu ürünler için tekrar kullanım ve atık yönetimi
seçenekleri konusunda farkındalığın arttırılması da isteniyor.
Deniz atıklarının %27’lik kısmını oluşturan balıkçılık ekipmanları için Komisyon
poliçe çerçevesini, plastik içeren balıkçılık ekipmanları için üretici
sorumluluk şemaları ile tamamlamayı hedefliyor. Plastik balıkçılık ekipmanları
üreticilerinin liman kabul tesislerinden atıkların toplanması, nakledilmesi ve
bertaraf edilmesi için gerekli maliyetlerin karşılaması gerekiyor. Farkındalık
arttırıcı önlemlerin de maliyetlerini karşılayacaklar. Balıkçılık ekipmanları
ile ilgili kurallar ayrı olarak duyuruldu.
Komisyonun önerileri Avrupa Parlamentosu ve Konseyine kabul
için sunulacak. Komisyon diğer enstitülerin bu dosyayı öne almasını istiyor ve
Avrupalılar için Mayıs 2019 seçimleri öncesi somut bir sonuca ulaşmasını
hedefliyor.
Kaynak: https://ec.europa.eu/commission/news/single-use-plastics-2018-may-28_en
